دشنام ندهید؛ حتی به بتها و معبودهای مشرکان

در فرهنگ قرآني از كاربرد سب به معناي دشنام و ناسزاگويي نهي شده است. واژه سب در كاربردهاي قرآني، مشابه مفهوم فحش و دشنام در زبان فارسي است.

خداوند در قرآن کریم مي فرمايد: 

در تفسير نمونه آمده است: هيچگاه بتها و معبودهاي مشركان را دشنام ندهيد، زيرا اين عمل سبب مي شود كه آنها نيز همين كار را از روي ظلم و ستم و جهل و ناداني نسبت به ساحت قدس خداوند انجام دهند.

از بعضي روايات استفاده مي شود: جمعي از مؤمنان بر اثر ناراحتي شديدی كه از مسئله بت پرستي داشتند، گاهي بتهاي مشركان را به باد ناسزا گرفته و به آنها دشنام مي دادند! قرآن صريحا از اين موضوع نهي نموده و رعايت اصول ادب و عفت و نزاكت در بيان را، حتي در برابر خرافي ترين و بدترين اديان، لازم اعالم کرد. 

دليل اين موضوع هم با توجه به آیه ای که ذکر شد روشن است، زيرا با دشنام و ناسزا نمي توان كسي را از مسير غلط باز داشت، بلكه به عكس، تعصب شديد آميخته با جهالت اينگونه افراد، سبب مي شود كه به اصطلاح روي دنده لجاجت افتاده و در آیين باطل خود راسختر گردند و نسبت به مقدسات اسلامی توهین و بدگویی کنند؛ هر گروه و ملتي نسبت به عقايد و اعمال خود، تعصب دارد همانطور كه قرآن در جمله بعد مي گويد ما اين چنين براي هر جمعيتي عملشان را زينت داديم (كذلك زينا لكل امه عملهم).

در روايات اسلامي نيز به پیروی از این دستور قرآنی، بر ترك دشنام به گمراهان و منحرفان تاکید شده و پيشوايان بزرگ اسلام به مسلمانان دستور داده اند هميشه روي منطق و استدلال تكيه نموده و به حربه بي حاصل دشنام نسبت به معتقدات مخالفان، متوسل نشوند. 

در نهج البلاغه (خطبه 199) مي خوانيم كه علي(ع) به جمعي از يارانش كه پيروان معاويه را در ايام جنگ صفين دشنام مي دادند، فرمود: اني اكره لكم ان تكونوا سبابين و لكنكم لو وصفتم اعمالهم و ذكرتم حالهم كان اصوب في القول و ابلغ في العذر. من خوش ندارم كه شما فحاش باشيد، اگر شما به جاي دشنام، اعمال آنها را برشمريد و حالات آنها را متذكر شويد (و روي اعمالشان تجزيه و تحليل نمایيد) به حق و راستي نزديكتر و براي اتمام حجت بهتر است. (تفسير نمونه/ج5/ص396)